Το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 (ΠΑΑ 2014-2020) αποτελεί το κύριο εργαλείο άσκησης αγροτικής πολιτικής για την ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα παραγωγής και της κυπριακής υπαίθρου. Aποτελείται από μια σειρά μέτρων τα οποία στοχεύουν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της γεωργίας, τη διασφάλιση της αειφόρου διαχείρισης των φυσικών πόρων και την επίτευξη ισόρροπης εδαφικής ανάπτυξης, συμπεριλαμβανομένης και της δημιουργίας θέσεων απασχόλησης.

1. ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ

Το σύνολο των πόρων που κατανεμήθηκαν στην Κύπρο για την προγραμματική περίοδο 2014-2020 από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ) ανέρχεται στα €956 εκατομ. ως εξής:

• Διαρθρωτικά Ταμεία, Ταμείο Συνοχής και Πρωτοβουλία για την Απασχόληση των Νέων: €784εκατομ.
• Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης: €132.2 εκατομ.
• Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας: €39.7εκατομ.

Για την αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων αυτών έχουν καταρτιστεί και υποβληθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή έγγραφα στρατηγικού προγραμματισμού για έγκριση. Τη συνολική ευθύνη για τον συντονισμό και καταρτισμό των εγγράφων αυτών έχει η Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, Συντονισμού και Ανάπτυξης (ΓΔ ΕΠΣΑ), ως η Εθνική Αρχή Προγραμματισμού.

Το περιεχόμενο όλων των Προγραμματικών Εγγράφων διαμορφώθηκε μέσα από συνεχή συνεργασία και διαβούλευση της ΓΔ ΕΠΣΑ με τα αρμόδια Υπουργεία, τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τους κοινωνικούς και οικονομικούς εταίρους και με φορείς του ευρύτερου δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, καθώς και με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Το πρώτο στάδιο στην όλη διαδικασία αφορούσε στην κατάρτιση και υποβολή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή του ευρύτερου στρατηγικού εγγράφου για την αξιοποίηση των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων, δηλαδή της Συμφωνίας Εταιρικής Σχέσης (ΣΕΣ).

Η ΣΕΣ στοχεύει στη διασφάλιση της συνέργειας και του συντονισμού μεταξύ των Ταμείων της Πολιτικής Συνοχής (Διαρθρωτικά Ταμεία και Ταμείο Συνοχής), της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης) και της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής (Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας), έτσι ώστε να επιτυγχάνονται ουσιαστικά αποτελέσματα που θα συμβάλουν στην επίτευξη των Στόχων της Στρατηγικής της Ένωσης «Ευρώπη 2020» και κατ’ επέκταση στην ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας στην Κύπρο. Η ΣΕΣ καθορίζει τις προτεραιότητες χρηματοδότησης της Κύπρου από τα ΕΔΕΤ για την περίοδο 2014-2020, όπως αυτές απορρέουν από την ανάλυση των αναπτυξιακών αναγκών και προοπτικών ανάπτυξης της χώρας, καθώς και από τους θεματικούς στόχους στους οποίους επέλεξε να επενδύσει η Κύπρος την περίοδο 2014-2020.

Ως Στρατηγικός Στόχος της ΣΕΣ ορίζεται η αναδιάρθρωση της κυπριακής οικονομίας, η διατήρηση και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και η διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής. Για την επίτευξη του στόχου αυτού έχουν καθοριστεί τρεις βασικές Προτεραιότητες:

• η υποστήριξη της αναδιάρθρωσης και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας,
• η αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού, η προώθηση της απασχόλησης και της κοινωνικής συνοχής, και
• η προστασία του περιβάλλοντος και η αποδοτική χρήση των πόρων.

Παράλληλα, η προώθηση της βιώσιμης τοπικής ανάπτυξης αποτελεί οριζόντια προτεραιότητα.

Η Συμφωνία Εταιρικής Σχέσης εγκρίθηκε με Εκτελεστική Απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις 20 Ιουνίου 2014 και αναθεωρήθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 2014. Στη συνέχεια καταρτίστηκαν τα Επιχειρησιακά Προγράμματα που θα εξειδικεύουν σε μεγαλύτερη λεπτομέρεια τη ΣΕΣ με τη συμπερίληψη συγκεκριμένων προτεραιοτήτων και ενδεικτικών παρεμβάσεων. Τα προγράμματα αυτά είναι:

(α) το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα “Ανταγωνιστικότητα και Αειφόρος Ανάπτυξη”
(β) το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα “Απασχόληση, Ανθρώπινοι Πόροι και Κοινωνική Συνοχή”
(γ) το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης, και
(δ) το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα “Θάλασσα”.

2. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 2014-2020

Το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) 2014-2020 εγκρίθηκε με Εκτελεστική Απόφαση της Επιτροπής στις 3 Δεκεμβρίου 2015. Το νέο Πρόγραμμα βασίζεται στο νέο Κανονισμό για τη στήριξη της Αγροτικής Ανάπτυξης με αρ. 1305/2013, ο οποίος δημοσιεύτηκε στις 20 Δεκεμβρίου 2013. Σύμφωνα με τον Κανονισμό 1305/2013, η κοινοτική συνδρομή στο ΠΑΑ 2014-2020 φτάνει τα €132 214 377. Το  ποσοστό συγχρηματοδότησης της ΕΕ στο ΠΑΑ έχει καθοριστεί στο 53%. Ως αποτέλεσμα, το συνολικό ποσό δημόσιας δαπάνης για το νέο Πρόγραμμα ανέρχεται στα €243 310 145.

Σύμφωνα με το νέο Κανονισμό, η επίτευξη των στόχων της αγροτικής ανάπτυξης, οι οποίοι συμβάλλουν στην στρατηγική «Ευρώπη 2020» για έξυπνη, αειφόρο και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, επιδιώκεται μέσω των ακόλουθων έξι προτεραιοτήτων της Ένωσης για την αγροτική ανάπτυξη:

1. Προώθηση της μεταφοράς γνώσεων και της καινοτομίας στη γεωργία, την δασοπονία και τις αγροτικές περιοχές.
2. Ενίσχυση της βιωσιμότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και της ανταγωνιστικότητας όλων των τύπων γεωργίας σε όλες τις περιφέρειες και προώθηση των καινοτόμων γεωργικών τεχνολογιών και της βιώσιμης διαχείρισης των δασών.
3. Προώθηση της οργάνωσης της αλυσίδας τροφίμων, περιλαμβανομένης της επεξεργασίας και εμπορίας γεωργικών προϊόντων, της καλής διαβίωσης των ζώων και της διαχείρισης κινδύνων στην γεωργία.
4. Αποκατάσταση, διατήρηση και ενίσχυση των οικοσυστημάτων που συνδέονται με τη γεωργία και τη δασοπονία.
5. Προώθηση της αποδοτικότητας των πόρων και στήριξη της μεταστροφής προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα με ανθεκτικότητα στην αλλαγή του κλίματος στους τομείς της γεωργίας, των τροφίμων και της δασοκομίας.
6. Προώθηση της κοινωνικής ένταξης, της μείωσης της φτώχειας και της οικονομικής ανάπτυξης στις αγροτικές περιοχές.

Διαχειριστική Αρχή

Το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος έχει οριστεί ως Διαχειριστική Αρχή του ΠΑΑ 2014-2020. Η Διαχειριστική Αρχή είναι αρμόδια για τη διαχείριση και εφαρμογή του Προγράμματος με αποδοτικό, αποτελεσματικό και ορθό τρόπο.

Οργανισμός Πληρωμών

Ο Κυπριακός Οργανισμός Αγροτικών Πληρωμών έχει οριστεί ως Αρχή Πληρωμών για το ΠΑΑ 2014-2020. Ο Οργανισμός Πληρωμών είναι υπεύθυνος για τη διαχείριση και τον έλεγχο των δαπανών του ΠΑΑ 2014-2020.

1ος Πυλώνας Κοινής Γεωργικής Πολιτικής

Μέσω του 1ου Πυλώνα της Γεωργικής Πολιτικής παρέχεται άμεση στήριξη στους γεωργούς και ενίσχυση διαφόρων μέτρων αγοράς. Η άμεση στήριξη και τα μέτρα αγοράς χρηματοδοτούνται εξ ολοκλήρου από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων με στόχο να εξασφαλιστεί η εφαρμογή κοινής πολιτικής σε ολόκληρη την ενιαία αγορά και να υπάρξει δυνατότητα για μια ολοκληρωμένη διοικητική λειτουργία και ένα σύστημα ελέγχου. Στα πλαίσια αυτά και ειδικά σε σχέση με την ενίσχυση των μέτρων αγοράς, πέραν των Σχεδίων που θα συγχρηματοδοτηθούν από το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης, στην Πύλη έχει ενταχθεί και αριθμός Σχεδίων που συγχρηματοδοτούνται από τον πρώτο πυλώνα της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής.

• Αγροτική Ανάπτυξη
• Γεωργία - Κτηνοτροφία - Δασοκομία
• Έρευνα, Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία
• Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις και Ανταγωνιστικότητα
• Περιβάλλον και Κλιματική Αλλαγή

• Αγρότες, Γεωργοί, Κτηνοτρόφοι
• Άνεργοι
• Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης
• Ερευνητές/Ερευνητικά Κέντρα/Οργανισμοί
• Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (ΜΜΕ)
• Οργανωμένα Σύνολα Αγροτών

Αρμόδια Διαχειριστική Αρχή για το Πρόγραμμα:
Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος